Bekeken vanuit de systemische bril wordt de buitenkant van een organisatie, dus hoe deze zich uit, gezien als ‘de bovenstroom’. In deze stroom bevindt zich bijvoorbeeld het primaire proces, de interne aansturing en de bedrijfsvoering van de organisatie, alsook de visie documenten, jaarplanning, regels, procedures, werkverdeling, enzovoort. De zichtbare opbrengsten van deze bovenstroom zijn financiën en producten/ diensten.
Vanuit systemisch werk kijken we naar wat er speelt in de onderstroom. Deze onderstroom wordt deels gevoed door de informele organisatie. De informele informatie is niet in de structuur gegoten. In de laag van de informele organisatie zit de veel minder tastbare realiteit van de verbinding tussen de leden binnen de organisatie. De uitingen van de informele organisatie zijn roddels, gemor, gesprekken en rituelen. Hier ontstaan ideeën, samenzwering, plannetjes en werkwijzen die afbrekend of vernieuwend kunnen zijn. Er is in de onderstroom veel informatie te vinden over wat werkt en wat niet werkt. Wat hier nog weleens woekert is weerstand tegen veranderingen.
Onbewuste overtuigingen, gedragingen en patronen komen niet eenvoudig aan de oppervlakte. Deze blijven het liefst in de onderstroom. Vaak zijn het kwetsbare zaken die onbewust meespelen. Dit betekent dat deze zaken onder de oppervlakte stromen en dus niet zichtbaar zijn.
De onderstroom, die niemand ziet, bepaalt de richting op elk gebied; Stef Bos
Met systemisch werk en in het bijzonder opstellingen, kunnen we deze onderstroom boven water brengen. Systemisch werken en met name de opstellingen methodiek hierbinnen, heeft de potentie om ongeziene en belemmerende overtuigingen, gedragen en patronen zichtbaar te maken. Hiermee kunnen kwesties die onder deze problemen liggen zichtbaar én getransformeerd worden waardoor energie weer beter gaat stromen.