Zakelijke opstellingen gaan op een diep niveau over bezieling en manifestatie hiervan. Wat houdt je als medewerker en als organisatie weg van je bezieling? Een organisatieopstelling doe je voor een team, een loopbaanopstelling is een individuele organisatieopstelling. Vanuit systemische invalshoek is werk liefde zichtbaar gemaakt. Dat is de kern van onze invalshoek naar onze klanten. Een organisatieopstelling toont deze liefde en de blokkades hierin.
Klik hier voor meer informatie over een loopbaanopstelling
Klik hier voor meer informatie over een organisatieopstelling
Organisatieopstellingen en loopbaanopstellingen zijn ontstaan vanuit dezelfde onderliggende filosofie als familieopstellingen. Het grootste verschil tussen beide is dat je lidmaatschap aan een organisatie vrijwillig is. Je familie zal qua bloedband altijd bij je blijven. Een ander verschil is dat een organisatiesysteem meestal veel complexer is. De essentie is dat de focus is op werk. Met opstellingen brengen we het onbewuste krachtenveld in een 1 op 1 sessie, een team en/of de organisatie in beeld vanuit de idee dat we een systeem binnen haar omgeving ervaren.Dit doe je door de elementen in het systeem door de aanwezigen te laten representeren in de ruimte. Dit noemen we dan ook systemisch werken met elkaar.
Een opstelling is bedoeld voor iedereen; werknemers, werkgevers, ZZp-ers, teams en directeuren binnen alle sectoren en industrieën. Met opstellingen komen verborgen dynamieken aan de oppervlakte op basis van een probleemstelling die de gewenste ontwikkelingen en groei tegenhouden. Soms wordt getoond wat er is, en is er geen snelle oplossing voorhanden, soms kan het onderliggende probleem succesvol worden opgelost. Opstellingen helpen om nieuwe inzichten te verwerven over de onderstroom binnen de organisatie. Deze inzichten helpen mee om de organisatie succesvoller, effectiever, efficiënter en doelmatiger te maken.
Tijdens zakelijke opstellingen zijn een tiental principes wetmatigheden gebleken. De principes zijn een vertaling van de ervaren inzichten en geven kracht aan de organisatie vanuit het onderstroomse niveau wat zich vertaalt in bovenstroomse uitingen. Zie hier een link naar de principes.
Zakelijke opstellingen hebben een steeds bredere toepassing. Hoewel organisatieopstellingen en loopbaanopstellingen uit familieopstellingen ontsproten zijn, heeft het een eigen plek verworven binnen het systemisch werken. Van belang is de binnen familieopstellingen creëerde waardesystemen te eren, maar ook door te groeien met een andere manier van werken, andere opvattingen vanuit de organisatie systeemdynamiek.
Niet ieder probleem heeft overigens een systemische oorzaak. Van belang is te kijken naar het probleem en de vraagsteller. Oplossingen kunnen soms ook gevonden worden door conventionele leiderschapstrajecten, loopbaantrajecten en therapeutische hulp. Elke vraag is maatwerk en de richting is niet van te voren te voorspellen. We hebben al behoorlijk wat interessante verrassingen ervaren ten opzichte van wat de opdrachtgever van te voren had bedacht als mogelijke oorzaak van het probleem.
De zakelijke opstelling in de praktijk
Bij mijn methode en de onderliggende opstelling begint het proces bij het stellen van een ‘brandende’ vraag of vanuit een door mijzelf ontwikkeld model. Als vraagsteller hoef je hier niets verder voor te doen dan een probleem te schetsen wat je echt raakt, waar jij, en met jou de organisatie last van heeft in het hier en nu. Het is aan ons samen en onze verbinding om de vraag helder te hebben vanuit het systemisch perspectief of je in het model te laten integreren. Dan start de opstelling fysiek.
De opstelling ontstaat wanneer het (organisatie)vraagstuk zichtbaar gemaakt wordt door het ruimtelijk opstellen van de kernspelers en kern actoren binnen het vraagstuk.
De vraagsteller vraagt deelnemers uit de groep om representant van een van de kernspelers en kernactoren te zijn. Hierbij is het mede-opstellen van de klant essentieel binnen de zakelijke context. Wanneer er te weinig representanten zijn, kunnen ook andere hulpmiddelen gebruikt worden om kernzaken uit te beelden. De vraagsteller of opsteller plaatst de representanten of hulpmiddelen vervolgens intuïtief in de ruimte. Daardoor ontstaat een ruimtelijk beeld van de vraag. Uit dat wat de representanten uitbeelden en eventueel verwoorden, uit de beweging die in het systeem ontstaat en uit het systeembeeld zelf ontstaat inzicht in het vraagstuk en wordt gezocht naar of ontstaat een oplossingsrichting.
Als representant heb je geen ervaring nodig. Ervaring kan helpen bij verdieping en niet overacteren. De opstelling maakt patronen zichtbaar die zich in de organisatie of bij jouw functie of team voordoen. In de rol als begeleider wordt gekeken en gevoeld waar in de opstelling de balans is verstoord. De begeleider gaat op zoek naar een beeld dat een positieve uitwerking heeft op het totale systeem. Het geschetste beeld en de representanten geven aanwijzingen waar iets nodig is, en daarop worden interventies gedaan. Het kan zijn dat representanten een andere plek uitzoeken of een korte boodschap willen delen. De boodschap moet bijdragen aan de opstelling, anders wordt gevraagd om stilte. Het eindbeeld geeft rust in het systeem en inzicht voor de participanten.
Een grote kracht van een opstelling is dat er gezamenlijk met de vraagsteller gereflecteerd en geschoven kan worden met de kernspelers of kernactoren. In allerlei organisatievraagstukken kan het veel tijd schelen om de genoemde factoren neer te zetten. De aanwezigen kunnen gezamenlijk reflecteren over wat ze zien, ervaren, voelen en denken, wat veel inzichten geeft en uitleg bespaart. Door te schuiven met wat er is kunnen ze hun visie illustreren. De vraagsteller kan door om het geheel heen open en de opstelling vanuit verschillende kanten bezien, ingevingen krijgen en het probleem opeens totaal anders ervaren.
Een directeur ontdekte dat hijzelf onderhandelingen ingewikkelder maakte door zijn bewuste keuze om dicht bij de onderhandelingspartner te staan. Het krachtenveld gaf zicht op de posities. Opeens zag hij dat zijn positie de onderhandelingspartner in de weg zat en dat hij verwarring creëerde door zich ermee te bemoeien. Na de opstelling nam hij afstand en werden de onderhandelingen snel met goed resultaat afgerond!
Een opstelling doet een appel op ons onbewuste, met het lichaam en omgeving als referentiekader. Een opstelling helpt ook om een vraagstuk in al z’n complexiteit op te splitsen in overzichtelijke puzzelstukjes. Door vanuit de eigen positie naar die stukjes te kijken kunt je ervaren wat goed voelt en wat niet, wat bij elkaar hoort en wat niet, wat nog opgelost moet worden en hoe. Vaak weet je instinctief wel hoe iets in elkaar zit, maar kan je er niet direct bij hoe het voelt, welke fysieke reacties het oproept, hoe het over komt en welke gedachten erbij horen.
Wat zich toont ligt aan de context van de vraag en wat zich wil tonen. 1) De (scheve) verhoudingen tussen afdelingen, 2) De verhouding tussen personen. Kijken representanten elkaar aan? Hoe staan ze ten opzichte van elkaar? 3) De verhouding tussen verschillende managementlagen. Heeft een hogere managementlaag aanzien. Staat de hogere managementlaag alleen of mooi gepositioneerd ten opzichte van een andere laag? 4) De bredere context; hoe is de verhouding tussen de organisatie, de producten, de klanten en de visie? Dit laat zien wat de heersende patronen en gewoontes zijn binnen de organisatie. Zien de klanten de organisatie? Zien de klanten de producten?
Een opstelling brengt een organisatie nog meer in verbinding met diepere organisatiewaarden en geeft direct ervaarbare oplossingsrichtingen, die betere prestaties mogelijk maken. Opstellingen kunnen confronterend zijn en emotioneel. Vaak worden diepere lagen, die lang ontkend zijn, of in het systeem verborgen zijn gebleven, direct zichtbaar. Klanten zien hun eigen aandeel in de dynamiek. Daar ligt ook vaak de hefboom tot fundamentele aanpassing.
Het is een bijzondere transformatiemethode die de kracht heeft problemen in loopbaan nog geen uur tijd te transformeren. Tijdens een organisatieopstelling kunnen, wanneer er gebruik gemaakt wordt van representanten, heftige emoties loskomen bij de positionering. De emoties en eventuele beweging van de representanten zijn een belangrijke bron van informatie. Het is van belang om bij de complexiteit van de vraag het juiste aantal representanten te plaatsen. Dit is een intuïtieve beslissing van de begeleider.
Waar vroeger jarenlang therapie voor nodig was, kunnen problemen nu snel worden verhelderd en opgelost. Dit effect wordt zowel bij personen als bij organisaties bereikt. Interessant is dat vaak tijdens een organisatieopstelling zaken bij representanten geraakt worden die hiermee resoneren. Een team organisatieopstelling duurt vaak een halve dag tot een dag.
Zakelijke opstellingen extra mogelijkheden
Wij werken altijd met de werknemers als representanten tenzij de opdrachtgever per se wil dat we professionele representanten meenemen. Een reden dat we werken met werknemers is dat wat zich voordoet in de opstelling ook altijd voor hun helend kan zijn. Natuurlijk houden we de situatie veilig en schermen we familieperikelen af, maar werknemers schakelen hun eigen perikelen niet uit als ze gaan werken. Sommige familieperikelen resoneren met zakelijke relaties. De status van de zakelijke verbindingen worden door een organisatieopstelling versterkt en vergroot. Vaak vinden er na een organisatieopstelling bewegingen plaats die niet te verklaren zijn.
Naast de gangbare opstelling, die gericht is op problemen in het organisatiesysteem, zijn er vormen die meer verwantschap hebben met familieopstellingen en steeds meer in die hoek ook behandeld worden. Opstellingen over problemen bij familiebedrijven gaan vaak over de grens van de organisatie heen en ontwikkelen zich tot een familieopstelling. Ook bij loopbaanopstellingen, die primair op individuele ontwikkeling gericht zijn, komt de familie vaak om de hoek kijken. Wij behandelen loopbaanopstellingen en familiebedrijf opstellingen binnen organisatieopstellingen workshops en in individuele sessies. Als het een ingebrachte vraag in een workshop organisatieopstellingen betreft, dan maken we een nieuw “contract” met de vraagsteller. Als we in een individuele sessie zitten met de vraagsteller en we gaan de grens van de organisatie over, dan gaan we hier zorgvuldig mee om en besluiten gezamenlijk of we familiekwesties de opstelling binnen laten komen. Als de vraagsteller in het voorgesprek niet over de grens naar de familiekwesties wenst te gaan dan respecteren we dat. De veiligheid van de vraagsteller en de organisatie gaat voor alles.
Door mee te lopen in een project of door het bijwonen van een opstelling in teamverband of een loopbaanopstelling ervaren, krijgen medewerkers inzicht in de systeemdynamiek van hun organisatie en hun eigen rol daarbij . Ze begrijpen de plek die zij zelf en hun afdeling vervult binnen de organisatie als geheel, de patronen van inter-relaties, waardoor ze de complexiteit beter begrijpen, afhankelijk van de gestelde brandende vraag. Zo kunnen medewerkers en leidinggevenden beter communiceren en hun problemen delen. De principes beklijven ook meer als er ervaring opgedaan is in opstellingen.
Het effect van een opstelling ervaren is dat de energie meer gaat stromen, als dit past in het hier en nu, en je hebt de kans te zien hoe een meer vruchtbaar organisatiesysteem eruit ziet en hoe jezelf hierbij meer in je kracht kan komen. Dus behalve dat het effect op jou heeft, werkt het ook binnen de rest van het organisatiesysteem door. Nieuwe beelden worden geïntegreerd en dit kan een diepgaand effect hebben op de relaties en interacties binnen de organisatie[v].